Igrzyska Herajskie – czyli o początkach kobiecego biegania

Kobiety w starożytnej Grecji rzadko kiedy dopuszczane były do rywalizacji sportowej. Było to konsekwencją zarówno poglądów religijnych, jak przekonania o swego rodzaju ułomności cielesnej kobiet. Wyjątek stanowiła Sparta, w której wierzono, że silne i wysportowane kobiety będą wydawały na świat dobrych i silnych spartańskich wojowników. Nie wiadomo czy to wpływ Sparty czy inne czynniki sprawiły, że poza znanymi nam Igrzyskami Olimpijskimi organizowanymi na cześć Zeusa, co cztery lata w Olimpii organizowano zawody na cześć bogini Hery, zwane Igrzyskami Herajskimi. Zawody te dedykowane były wyłącznie dla kobiet.

Za organizację zawodów odpowiedzialnych było szesnaście mężatek. Podobnie jak na Igrzyskach Olimpijskich, rywalizacja na Herajach początkowo odbywała się wyłącznie w biegach rozgrywanych na stadionie. W zawodach mogły brać udział jedynie niezamężne dziewczęta. Podzielone były na trzy kategorie wiekowe. Jako pierwsze startowały zawodniczki najmłodsze wiekiem. Zgodnie z przekazem Pauzaniasza (wodza spartańskiego z przełomu VI i V w. p.n.e.) kobiety w przeciwieństwie do mężczyzn nie rywalizowały nago. Pauzaniasz w swym dziele zatytułowanym „Dzieje Grecji” tak opisywał zawodniczki biorące udział w Herajach: “Ich włosy były rozpuszczone. Tuniki sięgały niewiele powyżej kolan, a ich prawe ramię i pierś były odsłonięte”. Historycy jednogłośnie twierdzą, że strój biegaczek był hołdem dla silnych kobiet, za które wówczas uważano Amazonki, plemię wojowniczych kobiet wywodzących się od boga Aresa i nimfy Harmonii, które jak twierdzono, usuwały dziewczętom pierś, aby nie przeszkadzała im w napinaniu cięciwy łuku lub rzucaniu dzidą.

W British Muzeum znajduje się statuetka biegnącej dziewczyny ubranej w sposób opisywany przez Pauzaniasza. Figurka prawdopodobnie została wykonana w Sparcie ok. 500 r. p. n. e., a znaleziona w mieście Prizren (miasto w południowym Kosowie w pobliżu granicy z Albanią).

Kobiety pokonywały 5/6 dystansu przeznaczonego dla mężczyzn, co dawało 160 m. Zwyciężczyni w nagrodę otrzymywała koronę z gałązek oliwnych oraz możliwość umieszczenia jej portretu w świątyni Hery. Niestety żaden z tych portretów nie doczekał dzisiejszych czasów.

Wszystkie informacje o Herajach bazują na dziele Pauzaniasza. Ze względu na brak innych źródeł wiele pytań do dziś pozostaje niewyjaśnionych. Nie wiadomo czy lekkoatletki zjeżdżały się na Igrzyska Herajskie z całej Grecji czy tylko z najbliższych okolic Olimpii. Bardziej prawdopodobne jest to drugie. Nie ma również pewności kiedy rozegrały się pierwsze igrzyska, jednak większość historyków przyjmuje, że jest to data między ósmym a szóstym wiekiem p. n. e.